Grupowanie podstawowych emocji: model sześcianu Lövheima, klasyfikacja Parrota i współczesne podejścia.

Zrozumienie emocji od dziesięcioleci stanowi wyzwanie dla psychologii, neurologii i nauk humanistycznych. Mimo wielu klasyfikacji — od teorii Darwina o biologicznych podstawach wyrazu emocji, po modele kulturowe i językowe — nie istniał długo jeden, powszechnie akceptowany system porządkujący ludzkie stany emocjonalne.

Jednym z przełomowych momentów były badania mimiki twarzy przeprowadzone w 2014 roku na Uniwersytecie w Glasgow. W ich wyniku ustalono, że znaczna część emocji może być wyrażana poprzez zaledwie cztery podstawowe ekspresje mimiczne (radość, smutek, zaskoczenie i strach), choć w niektórych ujęciach wskazuje się nawet sześć do ośmiu podstawowych wyrazów twarzy. Wyniki te rzuciły nowe światło na wcześniejsze koncepcje „uniwersalnych emocji” i potwierdziły istnienie wspólnych wzorców ekspresji.

Równolegle do badań behawioralnych, Hugo Lövheim, szwedzki neuropsychiatra, profesor i lekarz w Katedrze Medycyny Społecznej i Rehabilitacji na Uniwersytecie w Umeå, zaproponował oryginalny model sześcianu emocji (Lövheim Cube of Emotion). W modelu tym emocje wynikają z kombinacji poziomów trzech neuroprzekaźników: serotoniny, dopaminy i noradrenaliny. Każdy z tych związków chemicznych może występować na poziomie wysokim lub niskim, co daje osiem możliwych kombinacji i odpowiadających im podstawowych stanów emocjonalnych. Model ten łączy podejście biologiczne z próbą systematyzacji emocji i stanowi wartościową ramę dla dalszych analiz.

Dodatkowym impulsem do złożonego podejścia do klasyfikacji emocji były badania Alana S. Cowena i Dachera Keltnera, którzy zidentyfikowali 27 płynnych stanów emocjonalnych, opartych na analizie doświadczenia emocji i ich językowych reprezentacji. Zamiast sztywnych kategorii, zaproponowali model kontinuum emocji, w którym poszczególne stany przechodzą jeden w drugi, tworząc klastery emocjonalne, nie zaś sztywne granice (źródło z ich filmami i klasyfikacją).

Z kolei W. G. Parrot zaproponował podejście hierarchiczne, dzieląc emocje na pierwotne i wtórne (z opcjonalnym trzecim poziomem). Jego klasyfikacja, szeroko wykorzystywana w psychologii narracyjnej, lingwistyce i badaniach kultury, pomaga zrozumieć złożoność emocji w codziennej komunikacji i doświadczeniu (tu łatwa w edycji tabela; źródło).

Poniższa tabela integruje podejścia neurobiologiczne Lövheima z klasyfikacją językowo-poznawczą emocji Parrota, uwzględniając ich powiązania, co może wspomóc ich zastosowanie w badaniach naukowych oraz w kontekście kulturowym.

Jeśli artykuł Cię zainteresował lub masz uwagi, zachęcam do kontaktu w komentarzach poniżej lub przez Inernet ;]